Zarówno cechy wyglądu zewnętrznego, jak i charakter przyszłych rodziców mają duży wpływ na to, jakie będzie ich potomstwo. Szczeniaki mogą odziedziczyć po rodzicach predyspozycje do reagowania określonymi mechanizmami (np. zachowania lękliwe, agresywne), określonym poziomem pobudliwości czy odporności na frustrację. Ciężarna suka oraz warunki, w jakich przebywa i co się dzieje wokół niej, mają wpływ na przyszłe życie i osobowość szczeniąt. Suka, która poddawana jest dużej dawce długotrwałego stresu przekazuje stres szczeniętom – mogą stać się niespokojne, nerwowe, nieodporne na stres czy frustrację.

Dlatego bardzo ważne jest zapewnienie jej spokoju, odpowiedniego pomieszczenia, gdzie będzie czuła się bezpiecznie, i dobrze zbilansowaną dietę. Przy tym nie wolno nam drastycznie zmienić jej dotychczasowego życia (np. przez zaniechanie aktywności fizycznej), gdyż to również oznaczałoby dla niej stres.

W związku z chęcią nabycia szczeniaka, należy zastanowić się także, czy wybrać psiaka ze schroniska czy psa z hodowli – tutaj należy być bardzo ostrożnym, odpowiedzialnym i mieć na uwadze fakt, że w obu przypadkach możemy natrafić na problemy wychowawcze szczeniaka. Jeśli to możliwe, warto poznać rodziców szczeniaka i warunki, w jakich przebywają. Ważne także, by poszerzać wiedzę na temat rozwoju szczeniąt, faz dojrzewania i określonych mechanizmów istniejących w psim świecie, i zrobić to szybciej niż osesek zjawi się w naszym domu.

W określonych fazach zachodzą konkretne procesy, które mają wielkie znaczenie dla życia psa. W fazie neonatalnej szczenięta są całkowicie zależne od matki, mają zamknięte oczy i uszy, a do drugiego dnia życia nie funkcjonuje termoregulacja – to znaczy, że organizm szczenięcia nie radzi sobie sam ze spadkiem temperatury otoczenia. Zdolność ta pojawia się między 3 a 7 dniem życia. Choć szczeniaki śpią przez większość czasu, to funkcjonują już zmysły węchu, smaku i dotyku. Około 8/10 dnia życia maluchy zaczynają otwierać oczy, a między 13 a 17 dniem zaczynają słyszeć. Zdolność do uczenia tak małych osesków jest niska i nietrwała. W tym czasie suka odgrywa dla szczeniaków najważniejszą rolę. Uczy szczenięta właściwych zachowań, posługując się rozbudowanym systemem sygnałów, np. dźwięki, odsłanianie zębów, pozorowanie ukąszenia, lizanie czy szturchnięcia. Doświadczenie kontaktu z człowiekiem może mieć pozytywny wpływ na przyszłość szczeniąt, a szczenięta potrafią już komunikować się z otoczeniem przez m.in. wysyłanie sygnałów uspokajających (np. ziewanie podczas brania na ręce).

Pod koniec fazy prenatalnej następuje tzw. okres przejściowy, kiedy świat szczeniaków rozszerza się o otoczenie. Maluchy zaczynają chodzić, siedzieć, stać, a swoje zachowania potrafią już skierować do matki czy rodzeństwa. Pojawiają się też różnorodne dźwięki – szczeknięcia, warknięcia, wycie czy skomlenie. Pod koniec tego okresu zaczynają wyżynać się zęby, a matka pozwala sobie na częstsze już opuszczenie gniazda czy przerwy w karmieniu.

Kolejny okres życia szczeniąt, tzw. okres socjalizacji, obejmuje najdłuższy odcinek czasu, a podejście szczeniąt do świata zmienia się diametralnie. Okres ten może trwać od 3 aż do 16 tygodnia życia psiaka – to wartość orientacyjna, może się różnić w zależności od rasy, środowiska, warunków, w których przebywa miot. To w tym okresie szczeniak bardzo intensywnie rozwija zdolności komunikacyjne z psiakami, ale także z ludźmi. Zaczyna się bawić, ustalać pozycję w miocie, uczy się kontrolować ugryzienie. Socjalizacja to najważniejszy okres w życiu szczeniąt, przebiega różnie w zależności od konkretnego psiaka, ale to ten moment, kiedy powinno zadbać się o to, by wyrosły na stabilne, mądre i pewne siebie psiaki. To właśnie w tym okresie zarysowują się coraz większe różnice w charakterach piesków. Poza podstawową opieką (karmieniem, zapewnieniem czystego i spokojnego miejsca) na tym etapie życia bardzo ważny jest kontakt z człowiekiem. Hodowca powinien często delikatnie głaskać i podnosić maluchy, a zaniechanie takich działań może skutkować tym, że w przyszłości psiaki będą niepewne czy niespokojne wobec człowieka, nie będą kojarzyć kontaktu z nim z czymś przyjemnym. Ośmiotygodniowe szczenię jest już samodzielne i chętne do nauki – to najlepszy moment na przejście do nowego domu i do nowej rodziny, gdzie psiak będzie miał do czynienia z najróżniejszymi bodźcami. Na tym etapie warto rozpocząć naukę psa, dostosowaną do jego możliwości.

Okres młodzieńczy trwa od około 10-12 tygodni do około 10-12 miesięcy. Pod koniec tego okresu psiak przestaje rosnąć, choć nabiera jeszcze masę mięśniową. Zaczynają funkcjonować także gruczoły płciowe – u suk pojawia się pierwsza cieczka, u psów pojawiają się zachowania znaczenia terenu, obskakiwania itp. Od około 4-5 do 6 miesiąca, mleczaki zastępowane są zębami stałymi. W fazie młodzieńczej możemy zaobserwować tzw. okres buntu, kiedy psiak staje się niezależny, może zacząć uciekać czy nie reagować na znane i wyuczone polecenia. Należy zatem dołożyć wszelkich starań, by możliwie jak najwcześniej uczyć psiaka posłuszeństwa tak, by okres buntu przeszedł najmniej kłopotliwie dla wszystkich.

Po okresie młodzieńczym następuje okres dorosłości, który trwa – w zależności od rasy – do 2 lub 4 lat, kiedy psiak przybiera ostateczny wygląd, nie występują u niego żadne burzliwe fazy rozwojowe, kiedy powinien być już dojrzałym emocjonalnie i fizycznie psiakiem.

Podsumowując, jeśli zależy nam na zrównoważonych szczeniętach, musimy pamiętać, że suce należy się opieka i spokój, a osobowość rodziców będzie miała duży wpływ na osobowość potomstwa. Jeśli nie będziemy w stanie zapewnić kochających domów dla szczeniąt, wykastrujcie sukę, a jeśli zdecydujecie się wziąć szczeniaka pod swój dach, bądźcie świadomi tego, że jedyne co zna i potrafi, to bawić się z rodzeństwem, mocować, podgryzać, jeść i spać. To na nas opiekunach spoczywa odpowiedzialność, by nauczyć go wszystkiego tego, czego w życiu dorosłym będziemy od niego oczekiwać i by wyrósł na miłego, nieuciążliwego przyjaciela. A na naukę nie jest nigdy za późno!